به نقل از «الف»

فرار مغز‌ها؛ تعداد دانشجوهای ایرانی مهاجر چقدر تغییر کرده‌است؟

تاریخ انتشار: ۷ تیر ۱۳۹۶ | کد خبر: ۱۳۸۲۵۲۷۱

آمارهای مختلف نشان می‌دهد رتبه پایین شاخص جابجایی دانشجویان ایران بیشتر به علت تعداد کم دانشجوهای خارجی در ایران است نه فرار مغز‌ها.

به گزارش خبرآنلاین، «من عاشق علم هستم، در دوران دبیرستان یادگیری علم در ایران آسان بود؛ شما تقریبا آزاد بودید که هرکاری انجام دهید و ظلم زیادی هم در این حوزه انجام نمی‌شد، تحصیلات بعد از لیسانس در ایران سخت‌تر می‌شود، تا آن زمان شما می‌توانید تا آن موقع یک دوره آموزش عالی فوق‌العاده‌ای داشته باشید؛ اما پس از آن ناگهان متوجه می‌شوید فرصت‌های تحقیقی و کاری در ایران بسیار کم است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

»
این یکی از دلایل سام سینایی، متخصص ‌زیست‌شناسی نظری در یک برنامه کامپیوتری دانشگاه «ام آی تی» آمریکا، برای رفتن از ایران است. او خطر جنگ، نرخ تورم بسیار بالا، تحریم‌ها علیه ایران و ... را دیگر دلایل «فرار مغزها» از ایران می‌داند.

به گفته صندوق بین‌المللی پول، بیکاری، سطح پائین درآمد اساتید و نخبگان، نارسایی‌های مالی و اداری، کمبود امکانات تخصصی علمی و بی‌ثباتی از جمله دلایل اصلی مهاجرت ایرانیان است.

مسئله فرار مغز‌ها از ایران مسئله جدیدی نیست، در دهه‌های گذشته آمار مهاجرت دانشجویان و نخبگان از کشور به شدت افزایش پیدا کرده به خصوص در دوره 8 ساله دولت محمود احمدی نژاد این آمار به شدت زیاد شد.

اما بر اساس تحقیق اخیر پژوهشکده مطالعات فناوری در چند سال اخیر وضعیت فرار مغزها در ایران روبه بهبود است و وضعیت بهتری نسبت به برخی از کشورها دارد.

وضعیت دانشجویان مهاجر

در این گزارش آمده است که شاخص جابجایی بین‌المللی دانشجویان (نسبت تعداد دانشجویان مشغول به تحصیل در خارج از کشور به همه دانشجو‌های آموزش عالی آن کشور)، نرخ جابجایی دانشجویان ایرانی یک درصد است و کشورهایی مانند مالزی، عربستان و چین با نرخ قابل توجهی بالای ایران قرار دارند؛



تعداد مهاجران تحصيل كرده ايرانى هم مانند ديگر كشورها از سال ٢٠٠٠ تا ٢٠١١ افزايش زيادى داشته است و از ٢٨٩ هزار نفر به بيش از ۴۰۰ هزار مفر رسيده است.البته همانطور كه در جدول مشخص است نرخ مهاجرت افراد تحصيل كرده ايران بر خلاف اكثر كشورها افزايش پيدا كرده و از ٤ درصد به ٧ درصد رسيده است.

گفتنى است رتبه ايران در تعداد مهاجران تحصيل كرده از سال ٢٠٠٠ تا ٢٠١١ تغيير چندانى نكرده و از ۱۵ به ۱۶ رسيده ااست.

جدول مقایسه تعداد خالص دانشجویان ایرانی در کشورهای خارجی



همانطور كه در اين نمودار مشخص است، از سال ۱۳۸۵ (۲۰۰۶) به بعد ميزان مهاجرت دانشجويان ايرانى به شدت افزايش پيدا كرد وتعداددانشجوهاى مشغول به تخصيل ايرانى در ديگر كشورها از ۲۴ هزار نفر به از ۵۰ هزار نفر رسيد.اما در چند سال گذشته رشد تعداد دانشجويان مهاجر ايرانى متوقف شده و حتى مقدار اندكى كانش هم پيدا كرده است. بر اساس آخرين آمار از سال ۲۰۱۵ ايران با ۴۸۰۶۷ گردشگر از كشورهايى مثل عربستان و مالزى تعداد دانشجوهاى مهاجر كمترى دارد.

نرخ ناخالص ثبت نام در آموزش عالی خارج از کشور به نسبت دانشجویان هر کشور که خارج از آن کشور به تحصیل مشغول هستند به جمعیت در سن تحصیلات دانشگاهی آن کشور اطلاق می شود. با مقایسه وضعیت ایران با کشورهای هدف می توان دریافت که سهم دانشجویان ایرانی در مقایسه با تعدادی کشور منتخب قابل قبول، اما با شیب کمی در حال رشد است.

رتبه بد دانشگاه های ایرانی در پذیرش دانشجوی خارجی

البته در رابطه با حضور دانشجویان خارجی در دانشگاه های ایرانی، رتبه خوبی نسیب آموزش عالی ایران نشده است. در این رابطه در تحقیق پژوهشکده مطالعات فناوری آمده است؛ «میزان شاخص جابجایی دانشجویان آموزش عالی از دیگر کشورها ( سهم دانشجویان خارجی در هر کشهور به کل دانشجوهای آموزش عالی آن) برای ایران در سال 2015 ،برابر با 0.287 درصد بود که این میزان نشان می‌دهد وضعیت ایران تنها نسبت به کشور چین (0.284 درصد) بهتر است و در مقایسه با مالزی و عربستان سعودی که به ترتیب این نسبت برای آنها برابر با 7.369 درصد و 4.783 درصد است ایران وضعیت خوبی ندارد، این نشان می‌دهد توجه به جذب دانشجویان خارجی و بین‌المللی‌سازی دانشگاه‌ها،اقدامی مهم در برخی از کشورهای مورد بررسی به ویژه مالزی و عربستان سعودی است.»

به طور کلی اغلب کشورهای مشابه در تلاش برای ایجاد توازن نسبی میان دانشجویان ورودی و خروجی هستند و برای برای بررسی این مسئله تراز خالص جابجایی دانشجویان بین‌المللی یعنی تعداد دانشجویان بین‌المللی ورودی منهای تعداد دانشجوهای بین‌المللی یک کشور در دیگر کشورها مورد بررسی قرار می‌گیرد، که شرایط ایران در مقایسه با دیگر کشورهای مورد مطالعه در این تحقیق به این شکل است:
نام کشور تراز خالص جابجایی دانشجویان تعداد دانشجو‌های خارجی در کشور ایران منفی 34300 13767 نفر مالزی منفی 4686 60244 نفر عربستان منفی 12164 73077 نفر
گفتنی است وضعیت ایران در رابطه با این شاخص هم از سال 2012 میلادی یعنی سال 1391 به بعد این وضعیت روبه بهبود است.



با وجود این بهبود این روند، ایران همچنان از سال 2007 میلادی یا سال 1385 به بعد رتبه آخر را در رابطه با تراز خالص دانشجویان بین‌المللی دارد که علت این موضوع بیش از اینکه فرار مغزها باشد کمبود دانشجوهای بین‌المللی در ایران است.

در این رابطه در تحقیق پژوهشکده مطالعات فناوریآمده است: «رقم منفی ایران بیشتر از اینکه به تعداد دانشجویان ایرانی مشغول به تحصیل در سایر کشورها مربوط باشد، به تعداد کم دانشجویان خارجی در داخل ایران برمی‌گردد.»

در واقع بر اساس اطلاعات یونسکو شاخص جابجایی بین المللی دانشجویان آموزش عالی به دیگر کشورها در ایران که حاصل تقسیم تعداد دانشجویان هر کشور که مشغول به تحصیل در خارج از کشور به کل دانشجویان آموزش عالی آن کشور است، در ایران نسبت به دیگر کشورها میزان کمتری دارد.


اما از سویی دیگر ایران در شاخص جابجایی دانشجویان آموزش عالی از دیگر کشورها هم یکی از رتبه‌های آخر را دارد که این از جمله دلایل میزان پایین تراز خالص دانشجویان ایران است.
نام کشور در شاخص جابجایی دانشجویان آموزش عالی از دیگر کشورها در سال 2015 چین 1.824 مصر 0.870 ایران 1.001 مالزی 7.942 عربستان 5.579
مسئله‌ای دیگر در رابطه با فرار مغزها؛ مهاجرت

مهاجرت هم یکی دیگر از مسائل مهم در رابطه با فرار مغزها است؛بر اساس داده‌های ارائه شده در گزارش سازمان ملل متحد، وضعیت ايران در نرخ خالص مهاجرت (تعداد افراد ورودی به يک کشور منهای تعداد افراد خروجی از آن بر مبنای هر 1000 نفر جمعیت)، در سالهای گذشته رو به افزايش بوده است. هر چه اين شاخص منفی‌تر باشد، یعنی تعداد افراد مهاجر آن کشور نسعبت بعه تعداد ورودی‌ها به آن کشور بیشتر است.

در رابطه با این شاخص، ايران در اين شاخص در سال 2016 دارای رتبه 197 در میان کل کشورهای بررسی شده بود، این یعنی جمعیت ایران با مهاجرت تغییر چندان زیادی نمی‌کند.



در واقع از سال 2010 میلادی نرخ خاص مهاجرت ایران با کشورهایی مانند مالزی، چین، عربستان سعودی فرق چندانی ندارد، پیش از آن سال‌ها ایران در نرخ مهاجرت هم مانند نرخ خالص دانشحوهای بین المللی رتبه پایینی داشت.

گفتنی است در سال 2015 میلادی در مجموع یک میلیون و 120هزار مهاجر ايرانی به کشورهای دیگر مهاجرت کردند که این حدودا دو برابر میزان مهاجرت ایرانی ها در سال 1990 است، همچنین مقصد اکثر این مهاجران کشورهای توسعه یافته است. در این رابطه، در این تحقیق که ایران را با چند کشور دیگر مقایسه کرده آمده است:

« 90 درصد مهاجران ايرانی به کشورهای توسعه يافته مهاجرت کرده اند که از اين 90 درصد 45 درصد به آمريکای شمالی و 40 درصد به اروپا رفته‌اند، در بین کشورهای منتخب، ايران بعد از ترکیه بیشترين درصد مهاجرکنندگان به کشورهای توسعه‌يافته را دارد و بعد از ايران کشورهای کره جنوبی، افريقای جنوبی و برزيل با فاصله‌های نه چندان کم پایین تر ايران قرار دارند.»

در واقع 10 مقصد اول گردشگران ایرانی از این قرار است:
رتبه نام کشور تعداد مهاجران ایرانی 1 آمریکا 370000 2 آلمان 140000 3 کانادا 140000 4 انگلیس 90000 5 سوئد 70000 6 رژیم صهیونیستی 50000 7 استرالیا 50000 8 هلند 30000 9 فرانسه 20000 10 ترکیه 20000

منبع: الف

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.alef.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «الف» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۳۸۲۵۲۷۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

کسب رتبه پانزدهم دانشگاه امام خمینی (ره) در میان دانشگاه های کشور

به گزارش خبرگزاری مهر، در رتبه‌بندی تایمز پایگاه رتبه بندی تایمز فهرست دانشگاه‌های برتر آسیا را در سال ۲۰۲۴ میلادی منتشر کرد که در این رتبه بندی ۷۵ دانشگاه از جمهوری اسلامی ایران در میان بیش از ۷۰۰ دانشگاه برتر آسیا قرار گرفتند که دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره) در فهرست برترین‌های دانشگاه‌های آسیا در این رتبه‌بندی و رتبه ۱۵ در دانشگاه‌های ایران قرار دارد.

پایگاه رتبه بندی تایمز یکی از معتبرترین نظام‌های رتبه بندی در سطح بین المللی است که در ۲۰۱۳ میلادی برای اولین بار رتبه بندی دانشگاه‌های آسیایی را در کنار رتبه بندی‌های بین المللی خود انجام داد. روش شناسی این رتبه بندی همانند روش شناسی رتبه بندی جهانی دانشگاه‌ها است که از ۱۸ شاخص در قالب آموزش، تحقیق، انتقال دانش و چشم انداز بین المللی بهره جسته است. اما این شاخص‌ها برای منعکس‌کردن ویژگی‌های مؤسسات آسیایی مجدد تنظیم شده‌اند. رتبه بندی سال ۲۰۲۴ شامل ۷۳۹ دانشگاه از ۳۱ منطقه است.

دانشگاه صنعتی شریف با رتبه =۵۶ در رتبه اول دانشگاه‌های ایرانی قرار گرفته است. تعداد دانشگاه‌های ایران در رتبه بندی آسیایی تایمز از تعداد ۲۹ دانشگاه در سال ۲۰۱۹، تعداد ۴۰ دانشگاه در سال ۲۰۲۰، تعداد ۴۷ دانشگاه در سال ۲۰۲۱، تعداد ۶۲ دانشگاه در سال ۲۰۲۲ و تعداد ۶۷ دانشگاه در سال ۲۰۲۳ به تعداد ۷۵ دانشگاه در سال ۲۰۲۴ رسیده است که رشد خوبی را نشان می‌دهد.

دانشگاه توکیو، که برترین مؤسسه ژاپن است، از رتبه هشتم به پنجم رسیده است که بالاترین جایگاه آن از سال ۲۰۱۵ است. در همین حال، مؤسسه برتر کره جنوبی، دانشگاه ملی سئول، از ۱۰ دانشگاه برتر فاصله گرفته و سه پله سقوط کرده و در رده چهاردهم قرار دارد. در میان ۱۰۰ دانشگاه برتر، با ۳۳ دانشگاه برتری دارد و پس از آن کره جنوبی با ۱۶ دانشگاه قرار دارد. ژاپن با ۱۱۹ دانشگاه، پرتعدادترین دانشگاه‌ها را در این رتبه بندی دارد و پس از آن هند با ۹۱ مؤسسه در رتبه بعدی قرار دارد. از سال گذشته در مجموع ۹۸ دانشگاه به این رتبه بندی پیوسته‌اند. این افزایش در کشورهای هند، ترکیه، ایران و پاکستان قابل مشاهده است

کد خبر 6097399